In 2020 keurde de Provinciale Staten van de provincie Gelderland het Uitvoeringsprogramma Circulaire Economie 2021-2023 goed. Daarmee komt er 7 miljoen euro vrij voor de uitvoering van 25 projecten gericht op duurzaamheid en circulariteit. We vroegen drie personen, vanuit de drie triple helix-terreinen, naar hun mening over het programma en de positie van circulariteit in de regio: boardlid Christianne van der Wal (provincie Gelderland), Bart de Bruin (Dar) en Frank Croes (HAN).
In het programma heeft de provincie gekozen voor een onderverdeling in 4 zogeheten tegels en een keuze voor in totaal 25 projecten. Sommigen daarvan zijn heel breed, zoals het optimaliseren van de mest- en mineralenkringloop, anderen heel concreet, zoals de realisatie van de luiercentrale bij ARN in Weurt.
Focus voor komende jaren
“De kracht van dit programma zit hem in de focus op de vier circulaire tegels: agrofood, bouw & infrastructuur, maakindustrie en consumenten & afval”, zegt boardlid Christianne van der Wal, gedeputeerde bij de provincie Gelderland en onder andere verantwoordelijk voor economie en innovatie. “In die bedrijfstakken zitten namelijk de grootste grondstofstromen. Circulaire economie is een heel breed begrip en in dit Uitvoeringsprogramma geven we aan op welk terreinen wij de komende jaren projecten willen ondersteunen. De tijd van duizend bloemen is voorbij, we willen een volgende stap zetten, opschalen en impact veroorzaken. Op basis van onze grondstoffenatlas zijn dit de 25 projecten waarmee we denken de komende jaren het meest bij te dragen aan de circulaire economie.”
Het Uitvoeringsprogramma Circulaire Economie is van groot belang voor de regio, vindt ze. “Het is een katalysator om de al aanwezige regionale krachten te versterken. Denk daarbij aan de projecten rondom de eiwittransitie en voedselverspilling in Food Valley en afvalreductie en circulair bouwen in Arnhem en Nijmegen.”
“In het voorjaar 2021 willen wij een eerste tranche projecten ondersteunen. Hiervoor zoeken wij nu de juiste partners”, geeft ze aan. “Het doel voor de toekomst is zuinig omgaan met schaarse grondstoffen, leveringszekerheid van kritieke grondstoffen en zeker ook verdienvermogen. Zonder een businesscase gaat de circulaire vlieger immers niet op.”
Balans tussen pioniers en massa
Bart de Bruin, directeur van het regionale afval- en openbareruimte-bedrijf Dar, juicht toe dat er in het Uitvoeringsprogramma meer aandacht is voor grotere projecten. “Er moet altijd een balans zijn tussen pioniers en massa, maar we zitten met de circulaire economie ondertussen wel in de fase om prioriteiten te stellen en het over massa te hebben. Die ambitie spreekt zeker uit dit programma. Het is een uitstekende basis voor de toekomst.”
Hij gebruikt een groot circulair project van zijn eigen organisatie als voorbeeld van ‘massa maken’. “We gaan in januari van start met de Elektronica Hub. Daarbij gaat het echt om miljoenen kilo’s elektronica en niet om een container van om de hoek. Alleen zo kan het circulaire economische wiel echt gaan draaien.”
Hij houdt goed in de gaten wat de provincie op circulair gebied doet. “Wij houden met ons eigen jaarprogramma veel rekening met wat de provincie belangrijk vindt, want het is veel effectiever als je met dezelfde onderwerpen bezig bent. De provincie doet dat andersom ook. Krachten bundelen dus. Triplehelixsamenwerking voegt gewoon veel toe.”
Dar is dagelijks met circulariteit bezig en De Bruin zelf – ook voorzitter van de Circulaire Raad – al helemaal. “Er zit een eindigheid aan niet-hernieuwbare grondstoffen. Ik ben geen doemdenker, maar als er niets gebeurt levert dat binnen één tot twee generaties een groot probleem op. We moeten daarom echt na gaan denken over oplossingen.”
→ Lees hier meer over de ambities en de inzet van de Circulaire Raad Rijk van Nijmegen
Hij somt, naast de Elektronica Hub een aantal andere huidige en toekomstige projecten van de Circulaire Raad op. “We gaan onder andere aan de slag met de voedselketen en maken concrete stappen op het gebied van circulaire woningbouw. Ook de verwerking van batterijen en de textielketen krijgen absoluut aandacht. Volgend jaar gaan we in het Rijk van Nijmegen sowieso starten met de gescheiden inzameling van luiers en incontinentiemateriaal. Hiervoor heeft een collega-bedrijf, de ARN in Weurt, een uniek innovatief verwerkingsconcept ontwikkeld. Een prachtig voorbeeld van een concrete stap op weg naar de circulaire economie, met een gezonde businesscase.”
→ Lees hier hoe ARN luiers omzet in nieuwe grondstoffen
Enthousiaste studenten
“Dit Uitvoeringsprogramma ziet er sterk uit”, zegt Frank Croes, die bij de HAN onder andere betrokken is bij het master- en minorprogramma Circulaire Economie en bij het Centrum Meervoudige Waardecreatie.
Hij waardeert de samenwerking met onder andere de provincie. “Samenwerken op triplehelixniveau is heel belangrijk. Je kunt op macroniveau nog zulke prachtige plannen bedenken, maar uiteindelijk komt het erop neer dat je met organisaties en ketens concrete stappen zet. Daarvoor heb je alle partners nodig. Binnen de regio en daarbuiten, want dit thema houdt natuurlijk niet op bij de grenzen van de provincie.”
Voor kennisinstellingen zoals de HAN ziet hij een belangrijke rol weggelegd. “Wij doen, rondom circulariteit, veel onderzoeksopdrachten en die zijn zeer divers. Zo werken we in het sociale domein aan concepten om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt weer te integreren, doen wij onderzoek naar het hergebruik van reststromen, ontwikkelen wij met opdrachtgevers nieuwe dienstenproposities in ketens in de maakindustrie en doen we onderzoek naar vraagstukken rond de energietransitie in de regio. In dit kader hebben we bijvoorbeeld een analyse gemaakt naar de mogelijkheden om de huidige dieseltreinen in de Achterhoek te vervangen door waterstoftreinen.”
“Circulaire economie is een fantastisch onderwerp, waarbij het niet alleen on de zakelijke kant gaat, maar ook om systeemdenken en een holistische samenhang van zaken, zoals met de natuur”, vertelt hij enthousiast. “Ik merk op de opleiding dat studenten daar goed op reageren. Je haalt ze hiermee een beetje uit de comfortzone van het gangbare denken. Een bezoek aan bijvoorbeeld het algenpark van de Wageningen University & Research (WUR) stimuleert bij economische studenten het creatief denken, dat nodig is om tot goede circulaire innovaties te komen. Dat maakt het onderwerp erg boeiend.”
Bron: The Economic Board